Metallurgiýada, aşa gyzmak we aşa ýanmak, metallaryň ýylylyk bejergisi bilen baglanyşykly adaty sözler, esasanam ýasamak, guýmak we ýylylygy bejermek ýaly proseslerde. Köplenç bulaşyk bolsalar-da, bu hadysalar dürli derejedäki ýylylyga zeper ýetirýär we metallara aýratyn täsir edýär. Bu makalada aşa gyzmak we aşa ýanmak barada umumy maglumat berilýär, soň bolsa esasy tapawutlary öwrenilýär.
Gyzgynlyk:Gyzgynlyk, demiriň maslahat berilýän temperaturadan ýokary gyzdyrylyp, däne gurluşyna sebäp bolýan ýagdaýy aňladýar. Uglerod polatda (gipoeutektoid we gipereutektoid) aşa gyzmak, adatça Widmanstätten gurluşlarynyň emele gelmegi bilen häsiýetlendirilýär. Gural çelikleri we ýokary erginli polatlar üçin aşa gyzmak, esasy karbidleriň burç görnüşi hökmünde ýüze çykýar. Käbir garyndy polatlarda aşa gyzmak, däne araçäklerinde elementleriň çökmegine sebäp bolup biler. Gyzgynlyk bilen baglanyşykly esasy aladalaryň biri, emele gelen gödek däneleriň metalyň mehaniki aýratynlyklaryny bozup, az süýümli we döwük bolmagydyr. Şeýle-de bolsa, köp halatlarda aşa gyzmagyň netijesinde dörän zyýan azaldylýar ýa-da dogry ýylylyk bejergisi bilen tersine bolup biler.
Artykmaç ýanmak:Artykmaç gyzmak bilen deňeşdirilende has agyr ýagdaý. Bir metal ereýän nokadyndan has ýokary temperatura sezewar bolanda, materialyň abatlanylmazdan ýaramazlaşmagyna sebäp bolýar. Gaty ýanýan metallarda deformasiýa wagtynda iň az stres bilen çatryklar döräp biler. Mysal üçin, ýakylan metal ýakylanda urlanda, aňsatlyk bilen döwülýär we uzaldylanda transvers çatryklar peýda bolup biler. Burnanan ýerler aşa gödek däneler bilen tapawutlanýar we döwülen ýüzler köplenç açyk çal-gök reňk görkezýär. Alýumin erginlerinde, aşa ýanmak ýeriň garalmagyna sebäp bolýar, köplenç garamtyl, gara reňkli gara ýa-da çal çal reňk emele getirýär. Magnokary ulaltmak, adatça, oksidlenmek we däne araçäklerinde eremek bilen baglanyşyklydygyny görkezýär. Agyr ýagdaýlarda däne araçäklerinde suwuklyk bolup biler, bu bolsa materialyň yzyna dolanyp bilmez.
Esasy tapawutlar:Artykmaç gyzmagyň we aşa ýanmagyň arasyndaky esasy tapawut, zyýanyň agyrlygy we hemişelik bolmagydyr. Gyzgynlyk däne ýygrylmagyna sebäp bolýar, ýöne metal köplenç ýylylygy bejermegiň usullary arkaly öňki ýagdaýyna getirilip bilner. Zyýan, adatça, mikrostrukturanyň üýtgemegi bilen çäklenýär we material aşa streslere sezewar edilmese, derrew katastrofiki şowsuzlyga sebäp bolmaýar.
Beýleki bir tarapdan, aşa ýüklemek materialyň yzyna gaýtaryp bolmajak zeper ýetirýän has möhüm ýagdaýy görkezýär. Dänäniň araçäkleriniň eremegi ýa-da okislenmegi, metalyň içki gurluşynyň abatlanylmazdan zyýan çekýändigini aňladýar. Artykmaç ýanmak we döwülmäge sebäp bolýar, soňraky ýylylyk bejergisiniň mukdary materialyň mehaniki aýratynlyklaryny dikeldip bilmez.
Gysgaça aýtsak, aşa gyzmak we aşa ýanmak ikisi hem aşa ýyladyş bilen baglanyşykly, ýöne metallara edýän täsiri bilen tapawutlanýar. Gyzgynlyk köplenç tersine bolup biler, şol bir wagtyň özünde aşa ýanmak yzyna gaýtaryp bolmajak zeper ýetirýär, netijede maddy bitewiligiň ep-esli ýitmegine sebäp bolýar. Bu tapawutlara düşünmek, metallurgiýa proseslerinde dogry temperatura gözegçiliginiň saklanmagy, maddy näsazlygyň öňüni almak we metal bölekleriniň uzak ömrüni üpjün etmek üçin möhümdir.
Iş wagty: Oktýabr-08-2024
